گیربکس یا همان جعبه دنده خودرو،یکی از قطعه های مهم در خودرو است که حرکت خودرو بدون آن غیر ممکن به نظر می رسد.گیربکس میزان معینی از گشتاور تولیدی توسط قوای محرکه را از طریق کلاچ به چرخ ها منتقل کرده و جزئی از سیستم انتقال قدرت محسوب می شود.

از آنجایی که هرموتور می تواند به میزان محدودی دور بگیرد وجود گیربکس این تضمین را فراهم می کند که راننده بتواند بدون بالا بردن بیش از حد دور موتور نیروی تولیدی آن را کنترل و سرعت وسایل نقلیه را افزایش دهد.

جعبه دنده یا همان گیربکس چه وظیفه ای دارد؟

اصلی ترین وظیفه گیربکس را باید ایجاد تعادل میان سرعت و نیرو دانست.این موضوع به این معنی است که یک جعبه دنده باید بتواند در سربالایی ها نیروی کافی و مناسب خودرو را فراهم کند و در مسیرهای صاف و هموار همچون اتوبان و بزرگراه ها سرعت بالای مورد نیاز را تامین کند.چنین فرآیندی بدون انتخاب دنده مناسب در گیربکس میسر نمی شود.

انواع گیربکس

گیربکس ها را به طور کلی به دو دسته اتوماتیک و دستی تقسیم می کنند اما این روزها گیربکس های اتوماتیک محبوبیت بیشتری دارند.البته هنوز هم گیربکس های دستی در بین طرفداران دنیای خودرو جایگاه خود را داشته و در واقع بسیاری معتقدند یک راننده واقعی هرگز به سراغ گیربکس اتوماتیک نمی رود.

( مزایا و معایب گیربکس دستی )

نحوه کار گیربکس های دنده دستی بدین صورت است که شما در ابتدا پای خود را برروی کلاچ فشار داده و سپس دنده مورد نظر خود را در گیربکس انتخاب می کنید.پس از انتخاب دنده مناسب و قرار دادن اهرم دنده در جای خود پا را به آرامی از روی کلاچ برداشته و با فشردن پدال گاز بدون وارد فشار به موتور به سرعت مورد نظر خود دست می یابید.بااین کار موتور خودرو دوری بیش از حد توان خود تحمل نکرده و خودرو نیز با سرعت بیشتری حرکت می کند.انتخاب دنده کاملا به سرعت حرکت خودرو بستگی داشته و یک راننده حرفه ای کاملا آگاه است که در چه سرعتی چه دنده ای را انتخاب کند.

نکته کلیدی در انتخاب دنده مناسب آن است که شما بدانید در چه محدوده ای از دور موتور،موتور خودرو بیشترین نیروی گشتاور را تولید می کند.قرار گرفتن موتور خودرو در این محدوده به شما مجوز تعویض دنده را می دهد.

گفته می شود دور موتور 3 تا 4 هزار بهترین محدوده برای تعویض دنده است.البته به طور قطع هنگام قرار گرفتن خودرو در سربالایی ها این محدوده تغییر کرده و افزایش می یابد.از طرف دیگر تعویض دنده در دور موتور پایین تر از حد استاندارد نیز سبب می شود که در شتاب گیری خودرو اشکال ایجاد شود.

بسیاری از رانندگان تعویض به موقع دنده را یکی از لذت بخش ترین قسمت های رانندگی دانسته و آن را از مزایای گیربکس های دستی نسبت به گیربکس اتومات بهتر است.همچنین هزینه نگهداری و تعمیر این قطعات در مقایسه با نمونه های اتوماتیک بسیار کمتر بوده و همین موارد در کنار یکدیگر سبب می شود که قشر عظیمی از رانندگان گیربکس های دستی را به نمونه های اتومات ترجیح دهد.

( گیربکس اتومات،نحوه کار،مزایا و معایب )

به همان اندازه که استفاده از گیربکس های اتومات نسبت به گیربکس های دستی راحت تر است لذت رانندگی کردن با آن ها نیز کمتر است.این گیربکس ها در ترافیک های طولانی و مسیرهای پر رفت و آمد بسیار کمک کننده بوده و راحتی استفاده از آن ها به این است که دیگر یک دست شما بر روی دنده و پای مخالف شما بر روی پدال کلاچ قرار نمی گیرد.

در رانندگی با دنده اتومات زحمت تنظیم سرعت خودرو با دور موتور دیگر بر دوش راننده نیست و دردسرهای تغییر دنده و کلاچ گرفتن حذف می شود.در یک دنده اتومات چهار حالت R,N,D,P وجود دارد.اگر شما خودرو خود را در مکانی پارک کنید پس از توقف کامل باید دنده را در حالت P قرار دهید.حالت R یا همان Reverse برای مواقعی است که قصد دارید دنده عقب بروید.اگر دنده در این حالت قرار گیرد و پای خود را از روی ترمز بردارید ماشین به سمت عقب حرکت می کند.اگر دنده در حالت D قرار گیرد و شما پای خود را از روی ترمز بردارید خودرو راه خواهد افتاد.بنابراین قبل از روشن کردن خودرو حتما وضعیت دنده را چک کرده و پای خود را روی پدال ترمز قرار دهید.حالت N نیز مخصوص دنده خلاص است.این حالت برای مواقعی است که پشت چراغ قرمز ایستاده اید.

پدال گاز در خودروهایی که به دنده اتوماتیک مجهز هستند نقش مهمی دارد.در این خودروها هرچه شما پای خود را بیشتر روی پدال گاز فشار دهید خودرو شما شتاب بیشتری گرفته و دنده سبک تر می شود.عدم فشار پای شما برروی پدال گاز به معنی دنده سنگین بوده که در سراشیبی ها بسیار کمک کننده است.

یک جعبه دنده اتوماتیک سواری نرم تری را برای شما فراهم می کند و شوک های ناشی از تعویض دنده و ریپ زدن خودرو نیز حذف می شود و میزان مصرف سوخت نیز کاهش می بابد.

در کنار مزایای گفته شده گیربکس های اتوماتیک ایرادات و معایب خاص خود را دارند.یکی از مهمترین دردسرهای گیربکس های اتوماتیک تاخیر در تعویض دنده است.عمر این گیربکس ها نسبت به نمونه های دستی کمتر بوده و احتمال خرابی آن ها بیشتر است.به علاوه هزینه تعمیر این قطعات خودرو در شرایط فعلی اقتصادی قابل توجه است و همه رانندگان از عهده آن برنمی آیند یکی از دلایل مهمی که مشتاقان دنده دستی چندان تمایلی به گیربکس های اتوماتیک نداشته باشند نبود دنده معکوس است که در برخی از نمونه های اتومات فعلی با فشردن پدال گاز تا انتها چنین امکانی نیز فراهم شده است.

سخن پایانی

ضمن تشکر و قدردانی از مطالعه مقاله فوق از قسمت آی تی گروه بازرگانی برادران امیدواریم برای شما سروران مفید واقع شده باشد.

                          * پیروز و موفق باشید *